crude oil prices जागतिक बाजारपेठेत कच्च्या तेलाच्या किंमती सातत्याने चढउतार होत आहेत. नुकत्याच काळात, कच्च्या तेलाच्या किंमती प्रति बॅरल ७२ डॉलर्सपेक्षा खाली घसरल्या आहेत, जे गेल्या वर्षभरातील सर्वात निम्न पातळी आहे. अमेरिकेच्या नव्या धोरणांचा आणि जागतिक बाजारपेठेतील बदलांचा यावर मोठा प्रभाव पडला आहे. मात्र प्रश्न असा आहे की या घसरणीचा भारतावर काय परिणाम होईल?
कच्च्या तेलाच्या किंमती का घसरल्या?
या घसरणीमागे अनेक महत्त्वाचे घटक आहेत:
१. अमेरिकेने कच्च्या तेलाचे उत्पादन वाढवले आहे. त्यामुळे बाजारात पुरवठा वाढला असून किंमती खाली येत आहेत.
२. अमेरिकेने रशिया आणि इराणवर निर्बंध लादले आहेत, ज्यामुळे तेल बाजारात अस्थिरता निर्माण झाली आहे.
३. सौदी अरेबियाने तेल उत्पादनात कपात न करण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यामुळे किंमतींमध्ये मृदुता कायम आहे.
४. अमेरिका, चीन, मेक्सिको आणि कॅनडा यांच्यातील व्यापारयुद्धाची परिस्थिती देखील तेलाच्या किंमतींवर परिणाम करत आहे.
भारतासाठी स्वस्त कच्चे तेल काय अर्थ धारण करते?
भारत आपल्या कच्च्या तेलाच्या गरजेपैकी ८५% तेल आयात करतो. त्यामुळे तेलाच्या किंमतींमधील घसरणीचा भारतीय अर्थव्यवस्थेवर थेट परिणाम होतो. याचे काही महत्त्वाचे फायदे असे आहेत:
- रुपयाची मजबुती: कच्च्या तेलाच्या कमी किंमती रुपयाच्या घसरणाला आळा घालण्यास मदत करू शकतात.
- सरकारी तेल कंपन्यांना फायदा: तेल कंपन्यांना प्रति लिटर ७-९ रुपयांपर्यंत नफा मिळू शकतो.
- महागाईवर नियंत्रण: स्वस्त कच्चे तेल महागाई नियंत्रित करण्यास मदत करते कारण पेट्रोल आणि डिझेलच्या किंमती वाहतूक खर्चावर परिणाम करतात.
पेट्रोल-डिझेलच्या किंमती कमी होतील का?
कच्च्या तेलाच्या किंमती ७३ डॉलर्स प्रति बॅरलपर्यंत घसरल्या असल्या तरी, तेल कंपन्या पेट्रोल-डिझेलच्या किंमतींमध्ये कपात करत नाहीत. शेवटची किंमत बदल मार्च २०२४ मध्ये झाला होता, जेव्हा पेट्रोल-डिझेलच्या किंमतींमध्ये प्रति लिटर २ रुपयांची कपात करण्यात आली होती.
भारतातील कच्च्या तेलाची खरेदी स्थिती
सरकारी आकडेवारीनुसार, भारताने फेब्रुवारी २०२५ च्या पहिल्या पाच दिवसांत ७७.७७ डॉलर्स प्रति बॅरल दराने कच्चे तेल खरेदी केले. यापूर्वीचे दर असे होते:
- जानेवारी २०२५ – ८०.२ डॉलर्स प्रति बॅरल
- डिसेंबर २०२४ – ७३.०२ डॉलर्स प्रति बॅरल
- नोव्हेंबर २०२४ – ७५.१२ डॉलर्स प्रति बॅरल
- ऑक्टोबर २०२४ – ७३.६९ डॉलर्स प्रति बॅरल
रशियाकडून तेल खरेदीत कपात
भारताने रशियाकडून कच्च्या तेलाची खरेदी कमी करण्यास सुरुवात केली आहे. जागतिक निर्बंध आणि तेल आयातीवरील वाढत्या जटिलता यामागील कारणे आहेत. पूर्वी भारत रशियाकडून स्वस्त तेल खरेदी करत होता, परंतु आता हे पूर्वीपेक्षा अधिक कठीण झाले आहे.
केअरएजच्या अहवालानुसार, पुढील सहा महिन्यांत कच्च्या तेलाच्या किंमती ७५-८० डॉलर्स प्रति बॅरल राहू शकतात. जर ही पातळी कायम राहिली तर भारतासाठी ते फायदेशीर ठरेल. मात्र सरकार आणि तेल कंपन्या हा फायदा सामान्य जनतेपर्यंत पोहोचवतात की नाही हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
जागतिक बाजारपेठेतील कच्च्या तेलाच्या किंमतींमधील घसरण भारतासाठी सकारात्मक संकेत आहे. हे महागाई कमी करण्यास आणि रुपया मजबूत करण्यास मदत करू शकते. तथापि, सरकारी तेल कंपन्या अद्याप पेट्रोल-डिझेलच्या किंमतींमध्ये कोणताही बदल करत नाहीत, त्यामुळे सामान्य जनतेला दिलासा मिळत नाही. येत्या काळात सरकार या परिस्थितीत काही पावले उचलते की नाही हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.