senior citizens केंद्र सरकारने सादर केलेल्या २०२५ च्या अर्थसंकल्पात ज्येष्ठ नागरिकांसाठी अनेक महत्त्वपूर्ण योजना आणि सुविधांची घोषणा केली आहे. या नवीन योजनांमुळे देशातील ज्येष्ठ नागरिकांच्या आर्थिक आणि सामाजिक सुरक्षेत लक्षणीय वाढ होणार आहे. विशेष म्हणजे, यंदाच्या अर्थसंकल्पात ज्येष्ठ नागरिकांसाठी कर सवलती, पेन्शन योजना आणि आरोग्य सुविधांवर विशेष भर देण्यात आला आहे.
प्रधानमंत्री वय वंदना योजनेत महत्त्वपूर्ण सुधारणा
प्रधानमंत्री वय वंदना योजना (पीएमव्हीव्हीवाय) मध्ये यंदा महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत. भारतीय जीवन विमा महामंडळाद्वारे (एलआयसी) व्यवस्थापित केली जाणारी ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्न आणि आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते. या योजनेअंतर्गत आता कमाल गुंतवणूक मर्यादा १५ लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. दहा वर्षांच्या कालावधीसाठी असलेल्या या योजनेत गुंतवणुकीच्या रकमेनुसार मासिक पेन्शनची रक्कम निश्चित केली जाते.
कर सवलतींमध्ये लक्षणीय वाढ
अर्थसंकल्प २०२५ मध्ये ज्येष्ठ नागरिकांसाठी कर सवलतींमध्ये मोठी वाढ करण्यात आली आहे. नवीन कर प्रणालीमध्ये १२ लाख रुपयांपर्यंतच्या वार्षिक उत्पन्नावर कोणताही कर आकारला जाणार नाही. याशिवाय, व्याज उत्पन्नावरील टीडीएस मर्यादा ५०,००० रुपयांवरून १ लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे.
भाड्यापासून मिळणाऱ्या उत्पन्नावरील टीडीएस मर्यादाही २.४ लाख रुपयांवरून ६ लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. हे बदल ज्येष्ठ नागरिकांना अधिक रोख रक्कम उपलब्ध करून देतील आणि कर भरण्याचे ओझेही कमी करतील.
अटल वायु अभ्युदय योजनेचे विस्तारीकरण
ज्येष्ठ नागरिकांच्या सर्वांगीण कल्याणासाठी सुरू करण्यात आलेल्या अटल वायु अभ्युदय योजनेला यंदाच्या अर्थसंकल्पात विशेष महत्त्व देण्यात आले आहे. या योजनेसाठी २८९.६९ कोटी रुपयांचे बजेट वाटप करण्यात आले आहे. या योजनेअंतर्गत आरोग्य सेवा, कौशल्य विकास कार्यक्रम आणि सामाजिक सुरक्षा उपायांचा समावेश आहे. विशेषतः ज्येष्ठ नागरिकांच्या आरोग्य सेवांवर विशेष लक्ष देण्यात येणार आहे.
राष्ट्रीय बचत योजनेत नवीन सवलती
राष्ट्रीय बचत योजनेतून (एनएसएस) पैसे काढण्यावरील कर आता पूर्णपणे माफ करण्यात आला आहे. २९ ऑगस्ट २०२४ पासून लागू झालेल्या या नियमामुळे जुनी एनएसएस खाती असलेल्या ज्येष्ठ नागरिकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे. या खात्यांमधून पैसे काढताना आता कोणताही कर भरावा लागणार नाही. मात्र, यापुढे या खात्यांवर व्याज मिळणार नाही.
सामाजिक सुरक्षेवर विशेष भर
यंदाच्या अर्थसंकल्पात ज्येष्ठ नागरिकांच्या सामाजिक सुरक्षेवर विशेष भर देण्यात आला आहे. वृद्धाश्रमांच्या दर्जावाढीसाठी विशेष निधी, ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष आरोग्य शिबिरे आणि मनोरंजन केंद्रांची स्थापना यासारख्या उपक्रमांना चालना देण्यात येणार आहे. याशिवाय, एकाकी ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष मदत केंद्रे स्थापन करण्यात येणार आहेत.
तज्ज्ञांचे मत
अर्थतज्ज्ञांच्या मते, २०२५ चा अर्थसंकल्प ज्येष्ठ नागरिकांसाठी अत्यंत सकारात्मक आहे. कर सवलती आणि विविध योजनांमुळे त्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होणार आहे. विशेषतः पेन्शन योजना आणि आरोग्य सुविधांमधील वाढ ही स्वागतार्ह बाब आहे.
सरकारने पुढील काळात ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आणखी काही योजना आणण्याचे संकेत दिले आहेत. यामध्ये डिजिटल साक्षरता कार्यक्रम, वृद्ध कलाकारांसाठी विशेष मदत आणि ज्येष्ठ नागरिकांसाठी रोजगार संधी निर्माण करणे यांचा समावेश आहे.
२०२५ चा अर्थसंकल्प ज्येष्ठ नागरिकांच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरला आहे. कर सवलती, पेन्शन योजना आणि सामाजिक सुरक्षा उपायांमुळे त्यांचे जीवन अधिक सुरक्षित आणि सुखकर होण्यास मदत होणार आहे. विशेषतः आर्थिक स्वावलंबन आणि सामाजिक सुरक्षेवर दिलेला भर हा स्वागतार्ह आहे. या योजनांची योग्य अंमलबजावणी झाल्यास, देशातील ज्येष्ठ नागरिकांच्या जीवनमानात निश्चितच सकारात्मक बदल घडून येतील.