free saree ration राज्यातील अंत्योदय योजनेच्या लाभार्थ्यांसाठी मोठी आनंदवार्ता आहे. सरकारने यंदाही अंत्योदय रेशनकार्डधारक महिलांना मोफत साडी वाटप करण्याचा निर्णय घेतला आहे. विशेष म्हणजे, येत्या होळीच्या सणापूर्वी या साड्यांचे वाटप स्वस्त धान्य दुकानांमार्फत करण्यात येणार आहे. राज्यातील लाखो महिला लाभार्थींसाठी ही अत्यंत महत्त्वाची बातमी आहे, कारण यामुळे त्यांच्या उन्हाळ्यातच दिवाळी सारखा आनंद होणार आहे.
मागील वर्षीही राज्य शासनाकडून अंत्योदय योजनेतून स्वस्त धान्य घेणार्‍या कुटुंबातील एका महिलेला साडी वाटप करण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता. त्याची अंमलबजावणी मार्च महिन्यात करण्यात आली होती. यंदाही सरकारने याच धर्तीवर योजनेचे पुनरुज्जीवन केले आहे. विधानसभा निवडणुकीनंतर लाभार्थ्यांना सरकारकडून अशी खुशखबर मिळेल याची उत्सुकता होती. आता ही प्रतीक्षा संपली असून, राज्यभरातील अंत्योदय लाभार्थ्यांना होळीपूर्वी हे विशेष गिफ्ट मिळणार आहे.
पुरवठा विभागाच्या वरिष्ठ अधिकार्‍यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, राज्य यंत्रमाग महामंडळाकडून साड्यांचा पुरवठा झाल्यानंतर, स्थानिक स्तरावर पुरवठा विभागामार्फत स्वस्त धान्य दुकानातून साड्यांचे वाटप करण्यात येणार आहे. प्रत्येक अंत्योदय रेशनकार्डधारक कुटुंबातील एका महिलेला वर्षातून एकदा ही साडी मोफत मिळणार आहे.
जिल्हावार लाभार्थींची संख्या
जालना जिल्ह्यात जवळपास 44,160 महिलांना अंत्योदय योजनेच्या माध्यमातून साडी मिळणार आहेत. तर पुणे जिल्ह्यातील एकूण 48,874 महिलांना या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. पुणे जिल्ह्यातील तालुकानिहाय वाटपाची आकडेवारी पुढीलप्रमाणे आहे:
- बारामती – 7,975 (सर्वाधिक)
- दौंड – 7,222
- जुन्नर – 6,838
- पुरंदर – 5,285
- आंबेगाव – 5,137
- इंदापूर – 4,453
- शिरूर – 3,990
- खेड – 3,218
- भोर – 1,909
- मावळ – 1,536
- मुळशी – 540
- हवेली – 251
पुणे जिल्ह्यातील सर्वाधिक लाभार्थी हे बारामती तालुक्यात असून, तेथे 7,975 महिलांना साड्यांचे वाटप होणार आहे. तर हवेली तालुक्यात सर्वात कमी 251 लाभार्थी आहेत.
साड्यांच्या दर्जाबाबत सावधानता
गेल्या वर्षी मार्च महिन्यात वाटप केलेल्या साड्यांच्या दर्जावरून अनेक तक्रारी उद्भवल्या होत्या. बर्‍याच ठिकाणी साड्या फाटक्या आणि कुचकामी निघाल्यामुळे महिलांचा हिरमोड झाला होता. अनेक महिलांनी या निकृष्ट दर्जाच्या साड्यांबाबत नाराजी व्यक्त केली होती. यावर्षी अशा घटना पुन्हा घडू नयेत यासाठी, पुरवठा विभागाने सर्व लाभार्थ्यांना रेशन दुकानातच साड्या तपासून घेण्याचे आवाहन केले आहे.
पुरवठा विभागाचे उपायुक्त श्री. राजेश पवार यांनी सांगितले, “साड्यांच्या गुणवत्तेवर यंदा विशेष लक्ष देण्यात आले आहे. तरीही, सर्व लाभार्थी महिलांनी साडी स्वीकारताना तिची तपासणी करावी. त्यामध्ये कोणताही दोष आढळल्यास त्वरित तक्रार नोंदवावी, जेणेकरून त्याचे निराकरण लवकरात लवकर होऊ शकेल.”
मागील वर्षी राज्य सरकारने एका साडीसाठी राज्य यंत्रमाग महामंडळाला 355 रुपये दिले होते. यंदाही साधारण याच किंमतीत साड्यांची खरेदी करण्यात आली असल्याचे समजते. यंत्रमाग महामंडळाने साड्यांच्या गुणवत्तेची हमी दिली असून, यंदा दर्जेदार साड्यांचे वाटप होईल अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे.
लाभार्थींची प्रतिक्रिया
अंत्योदय रेशनकार्डधारक सौ. सुनंदा पाटील (नाव बदललेले) यांनी या योजनेबद्दल समाधान व्यक्त केले. त्या म्हणाल्या, “सरकारचा हा निर्णय आमच्यासाठी खूप चांगला आहे. होळीच्या सणासाठी नवीन साडी मिळणे हा आनंदाचा क्षण असेल. गेल्या वर्षी मात्र साड्यांचा दर्जा फारसा चांगला नव्हता. यंदा चांगल्या दर्जाच्या साड्या मिळतील अशी आशा आहे.”
पुणे जिल्ह्यातील इंदापूर येथील रेवती काटे यांनी सांगितले, “होळीसारख्या सणाला साडी मिळणे हे आमच्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहे. आम्ही अपेक्षा करतो की यंदा साड्या वेळेवर आणि चांगल्या दर्जाच्या मिळतील. गेल्या वर्षी काही ठिकाणी समस्या निर्माण झाल्या होत्या, त्या यंदा टाळल्या जातील अशी आशा करते.”
तज्ज्ञांचे मत
आर्थिक आणि सामाजिक विकास तज्ज्ञ डॉ. अनिल भोसले यांच्या मते, “अंत्योदय योजना ही देशातील सर्वात गरीब वर्गासाठी असून, त्यातून मिळणारे लाभ अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. मोफत साडी वाटप ही महिलांच्या सामाजिक सन्मानाची बाब आहे. मात्र, शासनाने गुणवत्तापूर्ण साड्यांचा पुरवठा याकडे विशेष लक्ष देणे गरजेचे आहे. निकृष्ट दर्जाच्या साड्यांमुळे योजनेचा उद्देश सफल होत नाही.”
सामाजिक कार्यकर्त्या सौ. माधवी जोशी यांनी सांगितले, “अंत्योदय योजनेतील महिलांना साडी वाटप करणे ही स्वागतार्ह बाब आहे. मात्र, सरकारने केवळ साडी वाटप न करता, त्यांना स्वयंरोजगाराच्या संधी, व्यावसायिक प्रशिक्षण आणि शैक्षणिक मदतीसारख्या दीर्घकालीन उपाययोजनांकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे.”
पुरवठा विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, राज्यात फेब्रुवारीच्या शेवटच्या आठवड्यापासून साड्यांचे वाटप सुरू होणार आहे. होळीच्या सणापूर्वी, म्हणजेच मार्च महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत, सर्व पात्र लाभार्थ्यांना साड्या वितरीत करण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. दरम्यान, साड्यांची खरेदी व पुरवठ्याची प्रक्रिया अंतिम टप्प्यात असून, लवकरच जिल्हा पुरवठा कार्यालयांना साड्यांचा पुरवठा होईल.
योजनेचे महत्त्व
अंत्योदय अन्न योजना ही देशातील अत्यंत गरीब कुटुंबांना किफायतशीर दरात अन्नधान्य पुरवण्यासाठी राबवली जाणारी योजना आहे. या योजनेंतर्गत, पात्र कुटुंबांना प्रति माह प्रति कुटुंब 35 किलो अन्नधान्य अत्यंत स्वस्त दरात दिले जाते. राज्य सरकारने या योजनेच्या लाभार्थींना अतिरिक्त लाभ म्हणून मोफत साडी वाटपाचा निर्णय घेतला आहे.
सामाजिक समतेसाठी कार्यरत संस्थेच्या अध्यक्षा सौ. उषा पाटील म्हणाल्या, “सरकारी योजनांचा लाभ ग्रामीण आणि दुर्गम भागातील महिलांपर्यंत पोहोचणे महत्त्वाचे आहे. या योजनेमुळे गरीब महिलांना थोडा का होईना दिलासा मिळतो. साडी ही भारतीय महिलांच्या संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, आणि प्रत्येक महिलेला सणावाराला नवीन साडी परिधान करण्याचा अधिकार आहे.”
सावधानतेचे उपाय
पुरवठा विभागाने सर्व लाभार्थींना काही महत्त्वाच्या सूचना दिल्या आहेत:
- साडी स्वीकारण्यापूर्वी रेशन दुकानातच तिची तपासणी करावी.
- साडीमध्ये कोणताही दोष आढळल्यास तत्काळ तक्रार नोंदवावी.
- मोफत साडीसाठी कोणतेही अतिरिक्त शुल्क मागितल्यास तक्रार करावी.
- वाटप प्रक्रियेत कोणत्याही अनियमिततेबाबत जिल्हा पुरवठा कार्यालयात तक्रार नोंदवावी.
पुरवठा विभागाने विशेष हेल्पलाईन क्रमांक जारी केले असून, लाभार्थी त्यावर संपर्क साधून आपल्या तक्रारी नोंदवू शकतात.
इतर जिल्ह्यांमधील आकडेवारी
पुणे आणि जालना व्यतिरिक्त, राज्यातील इतर जिल्ह्यांतही मोठ्या प्रमाणात लाभार्थी आहेत. अधिकृत आकडेवारीनुसार, नागपूर जिल्ह्यात सुमारे 40,000 पात्र महिला आहेत, तर औरंगाबाद जिल्ह्यात 35,000 हून अधिक लाभार्थी आहेत. राज्यातील सर्व 36 जिल्ह्यांमधील अंत्योदय योजनेच्या सुमारे 12 लाख महिला लाभार्थी असल्याचे अंदाज आहेत.
राज्य सरकारच्या या निर्णयामुळे राज्यातील लाखो अंत्योदय रेशनकार्डधारक महिलांना होळीच्या सणासाठी मोफत साडी मिळणार आहे. गेल्या वर्षीच्या अनुभवातून धडा घेऊन, यंदा साड्यांच्या गुणवत्तेकडे विशेष लक्ष देण्यात आले आहे. सरकारचा हा निर्णय आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकातील महिलांसाठी दिलासादायक असून, त्याचे सर्वत्र स्वागत होत आहे. होळीच्या सणाला नवीन साडी परिधान करण्याचा आनंद राज्यातील लाखो महिलांना मिळणार आहे.