gold and silver prices गेल्या आठवड्यात सोने-चांदी बाजारात विरोधाभासी चित्र पाहायला मिळाले. जिथे सोन्याच्या दरात जवळपास २००० रुपयांची मोठी वाढ नोंदवली गेली, तिथेच चांदीच्या दरात घसरण दिसून आली. या दरवाढीमुळे सोने खरेदी करणाऱ्या ग्राहकांना मोठा फटका बसला असून, दुसरीकडे सोने मोडणाऱ्यांना याचा फायदा झाला आहे. सोन्याचे दर अशाच पद्धतीने वाढत राहिल्यास आगामी काळात सोन्याचे दुकानदार आणि सोने खरेदीदार दोघांनाही त्याचा फटका बसू शकतो.
सोन्याच्या दरात चढउतार
गेल्या चार दिवसांपासून सोन्याच्या दरात सातत्याने वाढ दिसून येत होती. या चार दिवसांत सोने जवळपास २००० रुपयांनी महागले. सोमवारी ५५० रुपये, मंगळवारी ३३० रुपये, बुधवारी ७०० रुपये आणि गुरुवारी ४०० रुपयांनी सोन्याच्या दरात वाढ झाली. मात्र शुक्रवारी सोन्याचा दर ६४० रुपयांनी घसरला. ही घसरण असली तरी गेल्या आठवड्यातील एकूण वाढीचा विचार करता, ही घसरण नगण्य मानली जाऊ शकते.
गुडरिटर्न्सद्वारे जारी केलेल्या आकडेवारीनुसार, २२ कॅरेट सोन्याचा दर ८०,३०० रुपये प्रति १० ग्रॅम, तर २४ कॅरेट सोन्याचा दर ८७,५५० रुपये प्रति १० ग्रॅम इतका नोंदवला गेला आहे. या दरवाढीमुळे ज्या ग्राहकांनी लग्नसराई किंवा विशेष समारंभासाठी सोने खरेदी करण्याचे नियोजन केले होते, त्यांना अतिरिक्त आर्थिक भार सोसावा लागत आहे.
“चांदी”साठी निराशाजनक आठवडा
सोन्याच्या दरवाढीच्या विपरीत, चांदीच्या दरात घसरण दिसून आली. ५ फेब्रुवारी रोजी चांदीच्या दरात १००० रुपयांनी आणि १४ फेब्रुवारी रोजी पुन्हा १००० रुपयांनी वाढ झाली होती. मात्र, त्यानंतरच्या काळात चांदीच्या दरात सातत्याने घट होत गेली. शुक्रवारी चांदीचा दर आणखी १०० रुपयांनी घसरला. गुडरिटर्न्सनुसार, आज एका किलो चांदीचा दर १,००,३०० रुपये इतका आहे.
विश्लेषकांच्या मते, जागतिक बाजारातील अनिश्चितता आणि अमेरिकी डॉलरच्या मजबुतीमुळे चांदीच्या दरावर परिणाम झाला आहे. तसेच औद्योगिक क्षेत्रातील मागणीत झालेली घट ही चांदीच्या दरातील घसरणीचे प्रमुख कारण मानले जात आहे.
सोन्या-चांदीचे आजचे दर
इंडियन बुलियन्स अँड ज्वेलर्स असोसिएशनने (IBJA) जारी केलेल्या आकडेवारीनुसार, आज (२२ फेब्रुवारी २०२५) सकाळच्या सत्रात २४ कॅरेट सोन्याचा दर ८६,०९२ रुपये, २३ कॅरेट सोन्याचा दर ८५,७४७ रुपये, तर २२ कॅरेट सोन्याचा दर ७८,८६० रुपये प्रति १० ग्रॅम नोंदवला गेला आहे. १८ कॅरेट सोन्याचा दर ६४,५६९ रुपये, तर १४ कॅरेट सोन्याचा दर ५०,३६४ रुपये प्रति १० ग्रॅम इतका आहे. एक किलो चांदीचा दर ९७,१४७ रुपये आहे.
विशेष म्हणजे वायदे बाजार आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारात सोने आणि चांदीवर कुठलाही कर किंवा शुल्क आकारले जात नाही, तर सराफा बाजारात विविध शुल्क आणि कर समाविष्ट असल्याने दरात तफावत दिसून येत आहे. यामुळेच भारतातील स्थानिक बाजारात सोन्या-चांदीचे दर जागतिक बाजारापेक्षा अधिक असतात.
सराफा व्यापाऱ्यांची प्रतिक्रिया
मुंबईतील प्रसिद्ध झवेरी बाजारातील एका अनुभवी सराफा व्यापाऱ्याने सांगितले की, “गेल्या काही आठवड्यांपासून सोन्याच्या दरात मोठी अस्थिरता दिसून येत आहे. एका आठवड्यात २००० रुपयांची वाढ ही ग्राहकांसाठी तर चिंतेची बाब आहेच, पण आमच्यासाठीही आव्हानात्मक आहे. कारण दरवाढीमुळे ग्राहकांची खरेदीची क्षमता कमी होते आणि परिणामी आमची विक्री कमी होते.”
पुण्यातील एका सोने व्यावसायिकाने सांगितले, “लग्नसराईच्या काळात सोन्याचे दर वाढणे हे ग्राहकांसाठी डोकेदुखी ठरते. अनेक ग्राहक आपले ऑर्डर रद्द करत आहेत किंवा सोन्याच्या वजनात कपात करून खरेदी करत आहेत. याचा थेट परिणाम आमच्या व्यवसायावर होत आहे.”
ग्राहकांवर परिणाम
मुंबईतील अंधेरी येथील रहिवासी प्रतिमा पाटील यांच्या मुलीचे लग्न येत्या मार्च महिन्यात ठरले आहे. त्या म्हणाल्या, “आम्ही गेल्या वर्षापासून सोने खरेदीसाठी बचत करत आहोत. पण आता दर इतके वाढले आहेत की आमच्या बजेटमध्ये फेरबदल करावा लागत आहे. आम्ही जे सोने खरेदी करण्याचे नियोजन केले होते, त्यापेक्षा कमी वजनाचे सोने खरेदी करावे लागेल.”
दुसरीकडे, पुण्यातील सोने गुंतवणूकदार अमोल कुलकर्णी यांचे म्हणणे आहे की, “मी गेल्या वर्षी काही सोने खरेदी केले होते. आता त्याची किंमत जवळपास २०% वाढली आहे. परंतु माझा दृष्टिकोन दीर्घकालीन आहे. सोन्याचे दर भविष्यात आणखी वाढतील अशी अपेक्षा आहे.”
दरवाढीची कारणे
आंतरराष्ट्रीय बाजारात सोन्याचे दर वाढण्यामागे अनेक कारणे आहेत. जागतिक भू-राजकीय तणाव, महागाई, केंद्रीय बँकांची सोने खरेदी आणि डॉलरच्या मूल्यात होणारे चढउतार यांचा सोन्याच्या दरावर परिणाम होतो. भारतात सोन्याची आयात केली जात असल्याने, आंतरराष्ट्रीय दरातील बदल आणि भारतीय रुपयाच्या मूल्याचा थेट परिणाम स्थानिक सोन्याच्या दरावर होतो.
आर्थिक विश्लेषक डॉ. सुभाष चंद्र यांच्या मते, “आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अमेरिकी फेडरल रिझर्व्हची व्याजदरासंबंधीची भूमिका, चीन आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार तणाव, मध्यपूर्वेतील अस्थिरता यांचा सोन्याच्या दरावर परिणाम होत आहे. सोने हे सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन मानले जाते, त्यामुळे जागतिक अस्थिरता वाढल्यास सोन्याच्या दरात वाढ होते.”
आगामी काळातील संभाव्य दरबदल
सोन्या-चांदीच्या दरांबाबत भविष्यवेध वर्तवताना तज्ज्ञांचे मत विभागलेले आहे. काही तज्ज्ञांच्या मते, लघु कालावधीत सोन्याचे दर स्थिर राहतील किंवा किंचित घसरण दिसू शकते. परंतु दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून, सोन्याचे दर वाढण्याचीच शक्यता अधिक आहे.
मात्र, चांदीच्या बाबतीत औद्योगिक क्षेत्रातील मागणीवर बरेच काही अवलंबून आहे. जर जागतिक अर्थव्यवस्था सुधारली तर चांदीच्या दरात सकारात्मक बदल दिसू शकतात.
ग्राहकांसाठी सूचना
ज्येष्ठ आर्थिक सल्लागार सुरेश शर्मा यांनी ग्राहकांना काही महत्त्वाच्या सूचना दिल्या आहेत. ते म्हणतात, “सोन्याचा दर वाढल्यामुळे खरेदीचा निर्णय घेताना दक्षता घ्यावी. जर आपल्याला लग्न किंवा इतर समारंभासाठी सोने खरेदी करायचे असेल, तर योग्य वेळेची वाट न पाहता थोड्या थोड्या प्रमाणात खरेदी करावी. जोखीम विभागून घेतल्यास एकूण परिणाम कमी होतो.”
त्यांनी पुढे सांगितले की, “सध्याच्या परिस्थितीत सोन्याऐवजी सोने निधी (गोल्ड फंड) किंवा सॉव्हरेन गोल्ड बॉन्ड यांसारख्या पर्यायांचा विचार करू शकता. यामध्ये भौतिक सोने संग्रहित करण्याचा खर्च वाचतो आणि भविष्यात जेव्हा आपल्याला भौतिक सोन्याची गरज पडेल तेव्हा त्या रकमेतून खरेदी करता येईल.”
घरबसल्या दर कसे जाणून घ्याल?
आपण घरबसल्या सोने-चांदीचे अद्ययावत दर जाणून घेऊ शकता. इंडियन बुलियन्स अँड ज्वेलर्स असोसिएशन (IBJA) केंद्र सरकारने जाहीर केलेल्या सुट्या, शनिवार आणि रविवार वगळता दररोज दर जाहीर करते. आपण ८९५५६६४४३३ या क्रमांकावर मिस्ड कॉल देऊन सर्व कॅरेटचे दर जाणून घेऊ शकता. स्थानिक कर आणि इतर शुल्क धरून शहरानुसार दरांमध्ये फरक असू शकतो हे लक्षात घ्यावे.
सोन्या-चांदीच्या दरातील चढउतार हे अनेक आंतरराष्ट्रीय आणि स्थानिक घटकांवर अवलंबून असते. सद्यस्थितीत सोन्याच्या दरात वाढ आणि चांदीच्या दरात घसरण हे आगामी काळातील अनिश्चिततेचे संकेत मानले जात आहे.
विशेषतः उत्सव आणि लग्नसराईचा हंगाम जवळ येत असताना, ग्राहकांनी सोने खरेदीसंदर्भात सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. तज्ज्ञांच्या सल्ल्यानुसार, दीर्घकालीन गुंतवणुकीच्या दृष्टीने सोने अजूनही एक सुरक्षित पर्याय मानले जाते. परंतु अल्पकालीन गुंतवणुकीसाठी सोन्याच्या पर्यायी साधनांचाही विचार करणे फायदेशीर ठरू शकते.