Kadaba Kutty subsidy महाराष्ट्र राज्य सरकारने शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. राज्यातील शेतकऱ्यांच्या आर्थिक विकासासाठी आणि पशुपालन व्यवसायाला चालना देण्यासाठी कडबा कुट्टी मशीन अनुदान योजना सुरू केली आहे. ही योजना विशेषतः लहान आणि मध्यम शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरत आहे.
ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांचा मुख्य व्यवसाय शेती असला तरी, त्याला पूरक म्हणून पशुपालन व्यवसाय मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. गाई, म्हशी, शेळ्या-मेंढ्या यांचे पालन करून शेतकरी अतिरिक्त उत्पन्न मिळवतात. मात्र या जनावरांसाठी चारा-पाण्याची व्यवस्था करणे हे एक मोठे आव्हान ठरते. विशेषतः चारा कापून देण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रचंड शारीरिक कष्ट करावे लागतात.
या समस्येवर मात करण्यासाठी राज्य सरकारने कडबा कुट्टी मशीन अनुदान योजना सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना चाफ कटर मशीन खरेदीसाठी यंत्राच्या किंमतीच्या 50 टक्के किंवा कमाल 20 हजार रुपयांपर्यंत अनुदान दिले जाते. ही योजना जिल्हा परिषदेमार्फत राबवली जात आहे.
कडबा कुट्टी मशीनचे अनेक फायदे आहेत. या मशीनमुळे मोठा कडबा अल्पावधीत बारीक कापला जातो. बारीक कापलेला चारा जनावरांना खाण्यास सोयीस्कर होतो आणि त्यांच्या पचनक्रियेसाठी हितकारक ठरतो. शिवाय, बारीक कापलेला कडबा कमी जागेत साठवता येतो. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे चाऱ्याची नासाडी टाळता येते आणि शेतकऱ्यांचे शारीरिक श्रम कमी होतात.
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही पात्रता निकष ठरवण्यात आले आहेत. अर्जदार शेतकऱ्याकडे दहा एकरपेक्षा कमी शेतजमीन असणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर अर्जदाराकडे बँक खाते असणे आणि ते आधार कार्डशी लिंक असणे गरजेचे आहे. या योजनेसाठी अर्ज करताना आधार कार्ड, जमिनीचा 7/12 व 8-अ उतारा, वीज बिल, जातीचा दाखला (आरक्षण असल्यास), आणि बँक पासबुकची झेरॉक्स प्रत या कागदपत्रांची आवश्यकता असते.
राज्यातील अनेक शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घेतला आहे आणि त्यांच्या अनुभवावरून योजनेचे यश स्पष्ट होते. पुणे जिल्ह्यातील रामेश्वर पाटील यांनी सांगितले की, “कडबा कुट्टी मशीन घेतल्यापासून माझे दररोजचे 3-4 तास वाचतात. आता मी तो वेळ इतर शेतीकामांसाठी वापरू शकतो. शिवाय, जनावरांनाही बारीक कापलेला चारा आवडतो आणि त्यांची दूध देण्याची क्षमता वाढली आहे.”
सातारा जिल्ह्यातील सुनीता माने यांच्या मते, “या मशीनमुळे चाऱ्याची बचत होते. पूर्वी जनावरे चारा खाताना बराच कडबा खाली पडायचा आणि वाया जायचा. आता तसे होत नाही. शिवाय, कमी जागेत जास्त चारा साठवता येतो.”
पशुसंवर्धन विभागाचे अधिकारी डॉ. प्रकाश जाधव यांनी सांगितले की, “या योजनेमुळे शेतकऱ्यांचा पशुपालन व्यवसाय अधिक कार्यक्षम झाला आहे. चाऱ्याचे व्यवस्थापन सुधारले आहे आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले आहे. विशेषतः महिला शेतकऱ्यांना याचा मोठा फायदा झाला आहे.”
कृषी विभागाच्या आकडेवारीनुसार, गेल्या वर्षभरात राज्यातील सुमारे 15,000 शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घेतला आहे. यामुळे एकूण पशुपालन व्यवसायात सकारात्मक बदल दिसून येत आहे. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले असून, जनावरांचे आरोग्यही सुधारले आहे.
राज्य सरकारने या योजनेसाठी चालू आर्थिक वर्षात 50 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे. योजनेची व्याप्ती वाढवून अधिकाधिक शेतकऱ्यांपर्यंत ती पोहोचवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. इच्छुक शेतकऱ्यांनी आपल्या जवळच्या कृषी सेवा केंद्र किंवा जिल्हा परिषदेच्या कृषी विभागाशी संपर्क साधावा, असे आवाहन करण्यात आले आहे.
कडबा कुट्टी मशीन योजना ही केवळ यांत्रिक सुविधा नसून, ती ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला बळकटी देणारी योजना आहे. याद्वारे शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावण्यास आणि पशुपालन व्यवसायाचे आधुनिकीकरण करण्यास मदत होत आहे.