PM Kisan प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी (पीएम-किसान) ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना असून, देशभरातील लघु आणि सीमांत शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत देण्याचा मुख्य उद्देश आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात थेट रक्कम जमा केली जाते, ज्यामुळे त्यांना शेतीच्या विविध खर्चांसाठी मदत मिळते. देशातील लाखो शेतकरी या योजनेचा लाभ घेत असून, आगामी 20व्या हप्त्याची प्रतीक्षा करत आहेत.
पीएम-किसान योजनेबद्दल प्रमुख माहिती
पीएम-किसान योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना वार्षिक ₹6,000 अनुदान मिळते. ही रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये वितरित केली जाते:
- प्रत्येक चार महिन्यांनी ₹2,000 चा हप्ता
- वर्षात एकूण तीन हप्ते: एप्रिल-जुलै, ऑगस्ट-नोव्हेंबर, आणि डिसेंबर-मार्च
- डिजिटल प्रणालीद्वारे (डीबीटी – डायरेक्ट बेनिफिट ट्रान्सफर) थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा
या प्रणालीमुळे मध्यस्थांची गरज नाही आणि पारदर्शी पद्धतीने लाभार्थ्यांपर्यंत मदत पोहोचते.
20व्या हप्त्याबद्दल अपडेट
शेतकरी बांधवांसाठी महत्त्वाची बातमी म्हणजे पीएम-किसान योजनेचा 20वा हप्ता लवकरच वितरित होणार आहे. याबाबत पुढील महत्त्वाची माहिती लक्षात घ्यावी:
- 19वा हप्ता फेब्रुवारी 2025 मध्ये वितरित केला गेला होता
- 20व्या हप्त्याचे वितरण जून 2025 च्या तिसऱ्या किंवा चौथ्या आठवड्यात होण्याची अपेक्षा आहे
- अंदाजे जून 2025 च्या शेवटच्या आठवड्यापर्यंत सर्व पात्र लाभार्थ्यांच्या खात्यात ₹2,000 जमा होतील
- अद्याप केंद्र सरकारकडून अधिकृत तारीख जाहीर झालेली नाही
पात्रता
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही विशिष्ट निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
पात्र शेतकरी
- अर्जदाराच्या नावावर शेतीयोग्य जमीन असणे आवश्यक
- लघु आणि सीमांत शेतकरी (जमिनीची मर्यादा राज्यानुसार बदलू शकते)
- सर्व भूधारक शेतकरी कुटुंबे (काही अपवाद वगळता)
अपात्र व्यक्ती
- केंद्र अथवा राज्य सरकारी ‘गट अ’ किंवा ‘गट ब’ कर्मचारी
- मागील आर्थिक वर्षात आयकर भरणारे व्यक्ती
- व्यावसायिक वर्गातील लोक: डॉक्टर, वकील, अभियंते, सनदी लेखापाल (CA) इत्यादी
- निवृत्तिवेतनधारक ज्यांचे मासिक पेन्शन ₹10,000 पेक्षा जास्त आहे
हप्ता मिळविण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे आणि प्रक्रिया
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी खालील माहिती अद्ययावत ठेवणे अत्यावश्यक आहे:
- बँक खाते क्रमांक (आधार कार्डशी लिंक असलेले)
- बँकेचा IFSC कोड
- आधार कार्ड क्रमांक
- जमीन नोंदणीची माहिती
- पूर्ण केलेली e-KYC प्रक्रिया
विशेष महत्त्वाचे: वरील माहिती अपूर्ण असल्यास हप्ता प्राप्त होणार नाही. अनेकदा e-KYC न केल्यामुळे किंवा आधार-बँक लिंकिंग न केल्यामुळे अनेक शेतकऱ्यांचे हप्ते थांबले जातात.
हप्त्याची स्थिती तपासण्याची पद्धत
शेतकरी बांधवांनी आपल्या हप्त्याची स्थिती तपासण्यासाठी खालील पद्धती अवलंबावी:
अधिकृत वेबसाईटवर तपासणी
- https://pmkisan.gov.in या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या
- होमपेजवरील “Farmers Corner” या विभागावर क्लिक करा
- “Beneficiary Status” या पर्यायावर क्लिक करा
- आपला आधार नंबर, खाते क्रमांक किंवा नोंदणीकृत मोबाईल नंबर टाका
- सिस्टिम तुमच्या खात्याची स्थिती दाखवेल
मोबाईल अॅपद्वारे तपासणी
- PM KISAN मोबाईल अॅप डाउनलोड करा
- आपला नोंदणीकृत मोबाईल नंबर वापरून लॉगिन करा
- “Beneficiary Status” या विभागात तपासणी करा
टोल फ्री नंबरद्वारे तपासणी
पीएम-किसान योजनेच्या हेल्पलाइन नंबर 155261 किंवा 1800-115-526 वर संपर्क साधून माहिती घेऊ शकता.
हप्ता न मिळण्याची सामान्य कारणे
अनेकदा पात्र असूनही शेतकऱ्यांना हप्ता मिळत नाही. याची काही सामान्य कारणे आहेत:
- e-KYC अपूर्ण: आधार प्रमाणीकरण न केल्यास हप्ता अडकू शकतो
- आधार-बँक लिंकिंग नसणे: बँक खाते आणि आधार कार्ड लिंक नसल्यास हप्ता जमा होत नाही
- बँक खात्याची त्रुटी: चुकीचा IFSC कोड किंवा खाते क्रमांक
- पात्रता निकषांची पूर्तता न होणे: आयकर भरणे, सरकारी नोकरी असणे, इत्यादी
- जमीन रेकॉर्डमधील त्रुटी: जमिनीची नोंद अद्ययावत नसणे किंवा जमीन वादात असणे
नवीन लाभार्थ्यांसाठी नोंदणी प्रक्रिया
अद्याप पीएम-किसान योजनेत नोंदणी न केलेल्या शेतकऱ्यांनी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- https://pmkisan.gov.in या वेबसाईटवर जा
- “फार्मर्स कॉर्नर” मध्ये “न्यू फार्मर रजिस्ट्रेशन” वर क्लिक करा
- आवश्यक माहिती भरा: आधार नंबर, बँक तपशील, जमीन तपशील, इत्यादी
- फॉर्म सबमिट करा
- नोंदणीनंतर स्थानिक कृषी विभागात जाऊन कागदपत्रांची पडताळणी करा
किंवा
- स्थानिक कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) किंवा कृषी विभागात जाऊन नोंदणी करू शकता
- गावातील कृषी सहाय्यकांमार्फत ऑनलाइन अर्ज भरू शकता
योजनेचे फायदे
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजनेमुळे शेतकरी बांधवांना अनेक फायदे होत आहेत:
- शेती खर्चासाठी मदत: बियाणे, खते, कीटकनाशके यांसाठी आर्थिक सहाय्य
- कर्जाचा बोजा कमी: मर्यादित प्रमाणात का होईना, पण कर्जाचा बोजा कमी करण्यास मदत
- आर्थिक सुरक्षितता: नैसर्गिक आपत्ती किंवा पीक नुकसान झाल्यास थोडाफार आधार
- बँकिंग प्रणालीशी जोडणी: ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांना औपचारिक बँकिंग प्रणालीशी जोडण्यास मदत
- नियमित उत्पन्न: वर्षभरात तीन वेळा मिळणारी मदत शेतकऱ्यांना नियोजन करण्यास सहाय्य करते
20व्या हप्त्यासाठी अपेक्षित कालावधी
सध्याच्या माहितीनुसार, 20व्या हप्त्याचे वाटप जून 2025 मध्ये होण्याची अपेक्षा आहे:
- जून 2025 च्या तिसऱ्या आठवड्यापासून हप्ते वितरित होण्याची शक्यता
- जून 2025 च्या शेवटपर्यंत बहुतांश पात्र लाभार्थ्यांना हप्ता मिळेल अशी अपेक्षा
- सरकारकडून अधिकृत तारीख जाहीर होण्याची प्रतीक्षा
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे सल्ले
- माहिती अद्ययावत ठेवा: सर्व वैयक्तिक आणि बँक तपशील अद्ययावत असल्याची खात्री करा
- e-KYC पूर्ण करा: आधार आधारित e-KYC पूर्ण करणे आवश्यक आहे
- नियमित तपासणी करा: अधिकृत वेबसाईटवर हप्त्याची स्थिती तपासत रहा
- घाई नको: हप्त्याची प्रतीक्षा करताना अफवांवर विश्वास ठेवू नका
- स्थानिक अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा: समस्या असल्यास स्थानिक कृषी अधिकारी किंवा कृषी सहाय्यकांशी संपर्क साधा
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना ही शेतकऱ्यांसाठी केंद्र सरकारची महत्त्वपूर्ण योजना असून, तिचा 20वा हप्ता जून 2025 मध्ये मिळण्याची शक्यता आहे. या योजनेतून मिळणारी ₹6,000 वार्षिक मदत शेतकरी बांधवांना त्यांच्या शेती खर्चासाठी उपयुक्त ठरत आहे. पात्र लाभार्थ्यांनी आपली सर्व माहिती अद्ययावत ठेवावी आणि अधिकृत माध्यमातूनच योजनेबद्दलची माहिती मिळवावी.
महत्त्वाची टीप: सदर माहिती ही विविध स्रोतांमधून संकलित केली असून, वाचकांनी अंतिम निर्णय घेण्यापूर्वी या माहितीची अधिकृत स्रोतांकडून खातरजमा करावी. आमचा उद्देश केवळ माहिती पुरवणे हा आहे. पात्रता, कागदपत्रे आणि प्रक्रियेबाबत अधिकृत संकेतस्थळ https://pmkisan.gov.in वर भेट देऊन अथवा स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधावा. हप्त्याच्या वितरणाचा कालावधी प्रशासकीय कारणांमुळे बदलू शकतो. प्रत्येक शेतकऱ्याने निर्णय घेण्यापूर्वी स्वतंत्र चौकशी करावी, ही विनंती.